
Manto; yer kabuğu ile çekirdek arasında bulunan, bulunduğu derinliğe göre farklı bir ısıya sahip olan, görece katı jeolojik bir katmandır.
Manto Katmanı Nedir, Ne Demek?
Dünyanın litosfer ile çekirdek arasındaki katmanı olarak tanımlanan manto, yer hacminin en büyük bölümünü oluşturan katmandır. Yapısına baktığımızda silisyum, magnezyum , nikel ve demir bulunduğunu görmekteyiz. Yüksek sıcaklık ve basınçtan ötürü dünyanın mantosunun üst kısmı, plastiki özellikle göstermektedir. Alt bölümleri ise sıvı haldedir. Bu özelliğinden dolayı sürekli olarak alçalıcılı ve yükselici hareketlere sahip olmaktadır.
Yer kabuğunun en ince olan okyanus tabanından 5 km, en kalın olduğu dağ tabakasının altında ise 70 km, derinlikte başlayan manto katmanı, 2900 km derinliğe kadar devam etmektedir. Yer kürenin toplam hacminin yaklaşık olarak %82'den fazlasını, kütlenin ise hemen hemen %67'sini oluşturmaktadır. Genel olarak içeriğinde yer alan minerallerin meydana getirdiği kayaç yapıdaki bileşiklerden meydana gelmektedir. Manto katmanının yoğunluğu, yüzeyden derine doğru artarak değişmektedir. sıcaklığı ise en az okyanus tabanındadır. Çekirdek ile komşu olan alanlarda 4000 °C'ye kadar artabilir.
Manto Katmanı Özellikleri Nelerdir?
Manto, yeryüzünün tüm derinliği boyunca katı halde bulunmaktadır. Fakat bu değişebilmektedir. Yer kabuğuna komşu olan çok ince bir bölümü haricinde plastik özellikleri göstermektedir. Bu da belli bir akışkanlık ile konveksiyon hareketler oluşmasını sağlar. Bu hareket ile yerkürenin altındaki sıcak maddeler yavaşça yukarı çıkar ve ısı yüzeye aktarılır. Mantonun bu akışkanlığı, sıcaklığın yüksek olduğu katmanlarda daha azdır.
Manto katmanı alt manto ve üst manto olarak iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Alt manto; 700-2900 km derinlikler arasında kalır. Üst manto ise; 700 kilometrenin üzerinde kalmaktadır. Üst manto daha akışkan yapıdadır. Üst mantonun sıvı hale geçme sınırı daha yakındır. Sert ve kırılgan bir yapı olan manto, yer kabuğu ile bütünleşmiş şekilde taş küre yeni litosferi oluşturur. bulunduğu bölgedeki bileşenlerin ergime sıcaklığı yüksek olduğunda magma olarak isimlendirilen sıvıyı içerirler. Volkanik etkinliklerin oluşması söz konusu olur.
Manto Neyden Oluşur? Nasıl Meydana Gelir?
Dünyanın litosfer ya da taş küresi ile çekirdeği arasında kalan bölüm olarak tanımlanan manto erimiş kayalardan mı oluşur ya da nasıl meydana gelir diye sıklıkla araştırılmaktadır. Yüksek sıcaklıkla erimiş olan yakalar bu katmanın oluşmasına neden olmaktadır. Ateş küre olarak da tabir edilen bu katmanın yapısında daha önce de bahsettiğimiz üzere silisyum, magnezyum , nikel ve demir bulunmaktadır. Bu minerallerin sıcaklık ergimesi onun sıvı seviyesine dair ışık tutar.
Pek çok kişi manto katmanı sıvı mıdır ya da katı mıdır diye merak etmektedir. Yazımızın içerisinde bu katmanın özelliklerine değinirken aynı zamanda farklı tabanlarda farklı kalınlıkta ve yapıda olduğuna da değinmiş bulunmaktayız.